A vitamini ne işe yarar ve hangi besinlerde bulunur

Tarih : 18 Mayıs 2022 Kategori : Dengeli Yaşam

A vitamininin görme yetisi üzerindeki önemini halihazırda biliyor olabilirsiniz. Peki, insan vücudu için hayati önem taşıyan bu vitaminin başka ne işe yaradığını öğrenmek ister misiniz?

Her gün yeterli miktarda vitamin alabilmek, vücudun normal işleyişine devam edebilmesi için en önemli şartlardan birini oluşturuyor. Doğru ve dengeli beslenme ise bunu sağlayabilmek için uzmanların altını sıkça çizdiği konuların başında geliyor. Besinlerde doğal olarak bulunan vitaminlerin beraberinde, bazı besin takviyeleri de bu anlamda vücudun ihtiyaç duyduğu desteği sağlamaya yardımcı oluyor.

Bilimsel kaynaklar üreme ve büyüme organlarının gelişimi, görme fonksiyonlarının korunabilmesi ve bağışıklık sisteminin normal işleyişine devam edebilmesi için A vitamininin son derece önemli olduğunu gösteriyor. Yaşam kalitesinin ideal şekilde devam edebilmesi için vücuttaki A vitamini rezervini dengede tutmak, bu doğrultuda ise bu vitaminin eksikliğinin olduğu kadar fazlalığının da önüne geçmek gerekiyor.

1. A VİTAMİNİ NEDİR?

A vitamini, D, E ve K ile birlikte yağda çözünen dört vitamin türünden birini oluşturuyor. Karaciğerde depolanan A vitamini, iki ayrı kaynaktan sağlanıyor. Bu kaynaklar, premade (önceden oluşturulmuş, aktif vitamin) A ve provitamin (A vitamininin ön maddesi, aktif vitamine dönüşebilen) A olarak ikiye ayrılıyor.

Bahsi geçen A vitamini kaynaklarından ilki retinoid olarak bilinirken, ikincisi karotenoidler (en yaygın çeşidi betakaroten) olarak anılıyor. Retinol formundaki A vitamini hayvansal kaynaklı besinlerde bulunuyor. A vitaminin ön maddesi olan karotenoidlerin kaynağını ise bitkisel kaynaklı besinler oluşturuyor.

2. A VİTAMİNİ NASIL KULLANILIR?

Tüm vitaminlerde olduğu gibi A vitamini için de yeterli ve dengeli beslenme; yani hayvansal gıdalar ile sebze ve meyve tüketimi büyük önem taşıyor. A vitamini, kimi doğal besinlerde yeterli miktarda bulunabilen bir vitamin olduğu için bunların tüketimi ile vücutta ihtiyaç duyulan miktar rahatlıkla karşılanabiliyor. 

Diğer yandan; vücuda alınan A vitamini, bazı kişilerde genetik faktörler ve bazı hastalıklar sebebiyle emilemeyebiliyor. Bu durumda A vitamini vücudun ihtiyaç duyduğu miktarın altında kalabildiği için hekim kontrolünde takviye desteği uygulanabiliyor. Bu takviyeler, iki farklı A vitamini kaynağını ya da ikisini bir arada içerecek şekilde üretilebiliyor.

3. A VİTAMİNİ İÇEREN BESİNLER NELERDİR?

Hayvansal besinler yoluyla alınan aktif A vitamini (retinol) vücutta doğrudan işlenebilirken, bitkisel kaynaklardaki betakaroten vücuda alındıktan sonra ancak aktif A vitaminine dönüştürülerek kullanılabiliyor.

3.1. A Vitamini İçeren Hayvansal Besinler Nelerdir?

• Süt, yoğurt, peynir, tereyağı ve krema

• Alabalık, balık yağı/morina ciğeri yağı, kral balığı ve somon

• Karaciğer ve böbrek gibi sakatat türleri

• Yumurta sarısı

3.2. A Vitamini İçeren Bitkisel Besinler Nelerdir?

• Brokoli, maydanoz, kabak, ıspanak, pazı, lahana, brüksel lahanası, kara lahana gibi yeşil yapraklı sebzeler

• Havuç, portakal, tatlı patates, bal kabağı, kavun, domates, kayısı, kırmızı biber, mango, greyfurt gibi sarı/kırmızı sebze ve meyveler

• Kırmızı palmiye yağı

*Bu sayfada yer alan bilgiler, bir hekim veya sağlık uzmanının verdiği bilgi ve önerilerin yerine geçmemelidir.

Kaynaklar:

• T.C. Sağlık Bakanlığı, “Vitaminler, Mineraller ve Sağlığımız”, 2008, Ankara.

• Ufuk Güneyli, "Vitamin A: Tanımı Etkinliği ve Gereksinme." Beslenme ve Diyet Dergisi 5.1 (1976): 55-66.

• Handan Işıklar & Hande Öngün Yılmaz, "A Vitamini Yetersizliği Hastalıkları ve Önlenmesinde Beslenme Yaklaşımları." Türkiye Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi 3.1: 45-53.

• Gökhan Akkan, “Vitaminler”, İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri, Akılcı İlaç Kullanımı Sempozyumu, 1999.

A vitamini ne işe yarar?

A vitamini en çok hangi besinlerde bulunur?

A vitamini nelerde bulunur ve faydaları nelerdir?

A vitamini hangi yiyeceklerde bulunur?