Kök hücreleri nereden ve nasıl elde edilir kullanım alanları nelerdir

Kök hücre nasıl elde edilir ve etki mekanizmesı nedir sorularına cevap bulmak, kök hücre etkinliğini anlamak için önemlidir.

Kök Hücre Nasıl Elde Edilir?

Kök hücreler özel bir seçilim yapılmaksızın kemik iliği santrifüjü ile elde edilebileceği gibi kültürde üretilmek üzere seçilip miktar olarak arttırılabilir de. Kültürde üretilen MKH’lerin maliyetinin yüksek oluşu, kültür için gerekli olan zamanın uzun olması, enfeksiyon riski ve hücrelerin canlılıklarını yitirme ihtimali yüzünden rutin kullanımda bu yol pek tercih edilmemektedir. Ancak belirtmek gerekir ki kültürle elde edilen MKH’lerin saflıkları daha yüksektir, bu da klinik etkinlik için önemli bir faktördür.

Diğer bir kök hücre elde etme yolu ise; göbek altı yağ dokudan liposuction benzeri bir yöntemle yağ dokudan zengin kök hücre elde edip belirli filtrelerden geçirmektir. Biz pratik uygulamalarda hasta açısından daha az ağrılı olması, daha kısa sürede uygulanabilmesi ve ikinci bir işlem gerektirmediği için ‘lipocell’ denilen bu yöntemi terci ediyoruz.

Uygulama yolları:

Kök hücreler doğrudan lezyon olan bölgeye cerrahi yada lokal enjeksiyon ile uygulanabilir. Bu uygulama esnasında gerekli olursa taşıyıcı dokular kullanılabilir. MKH’ler laboratuvar ortamında belirli dönüşüm safhalarından geçirilerek kemik yada kıkırdak öncü hücreleri elde edilene kadar geliştirilip bu şekilde de lezyona uygulanabilir.

Bir başka yol kök hücrenin damar içi uygulamasıdır. Osteogenezis imperfekta (cam kemik hastalığı) tedavisinde periferal yani damar yoluyla verilen kök hücrenin sistemik bir şekilde gerekli dokuya gidip kemik iliğinde çoğalarak hastalığın seyrinde avantaj sapladığı görülmüştür.

Kök Hücre Etki Mekanizması Nedir?

MKH’ler sadece daha önce sözünü ettiğimiz kemik, kas, kıkırdak, bağ yada tendon dokularına farklılaşmakla kalmaz; ayrıca parakrin özellikleri sayesinde büyüme faktörleri ve bir çok sitokinlerin salınmasını sağlarlar. Bunlar arasında

Kemik morfojenik proteinleri(BMPs), transforme edici büyüme fakörü-β (TGF-β), ve vasküler endoteliyal büyüme faktörü(VEGF) bulunmaktadır. Bu faktörler yeni damar oluşumu, onarım, hücrelerin hayatta kalması ve üremesi üzerine önemli görevlere sahiptirler. MKH’ler aynı zamanda hasarlı dokuya giderek yangı yanıtını düzenleme özelliğine de sahiptirler.

Şu an uzun süreli büyüme faktörü salgılayacak genetik olarak değiştirilmiş kök hücreler üzerine çalışmalar devam etmektedir. Bu sayede belki de insan ömrünün uzaması yada hastalıklara daha dirençli olması söz konusu olacaktır.

Ortopedide Kök Hücre kullanım alanları nelerdir?

Kök hücreleri, basitçe, “vücutta bulunan ve gelişme ve büyüme esnasında birden fazla hücre tipine dönüşme potansiyeli olan hücreler” olarak açıklayabiliriz. Embriyonik gelişim esnasında en önemli rolü bu hücreler üstlenirken, büyüme esnasında dokuların gelişimine, vücut yetişkin olduğunda ise dokuların kendilerini yenilemelerine yardımcı olur. Kök hücreler diğer hücre tiplerinden bazı özellikleri ile farklılık gösterir. Örneğin bu hücreler özelleşmemiştir ve hücre bölünmesi geçirerek kendilerini yenileyebilirler. Ayrıca doğal veya laboratuvar ortamında özel sinyaller ile özelleşmemiş hücreler “özelleşmiş doku veya organ hücrelerine” dönüştürülebilirler. Diğer hücre tiplerinden bir diğer farkı ise kök hücrelerin bazı doku ve organlarda devamlı olarak bölünüp ortamın devamlılığını sağlaması, bazı doku ve organlarda ise özel durumlar haricinde hiçbir zaman bölünmemesidir.

Bilim insanları şimdiye kadar iki tip kök hücre ile ilgileniyorlardı: Embriyonik kök hücreler ve embriyonik olmayan yetişkin (veya somatik) kök hücreler. Embriyonik kök hücrelerin fare erken embriyosundan elde edilmesi bundan 35 yıl önce, 1981 yılında Gail Martin ve ekibi tarafından gerçekleştirildi. O zamanlar devrim niteliğinde olan bu gelişme büyük yankı uyandırmıştı. Üzerinden uzun zaman geçtikten sonra, 1998 yılında, James Thomson ve ekibi tarafından insan embriyosundan kök hücreler izole edildi ve laboratuvar ortamından büyütüldü. Bu hücrelere insan embriyonik kök hücreleri ismi verildi. 1998 yılında yapılan araştırmanın asıl amacı üretilecek olan kök hücreleri “tüp bebek” alanında kullanmaktı. 2006 yılına geldiğimizde ise yankı uyandıran yeni bir gelişme kaydedildi. Kyoto Üniversitesi’nden Kazutoshi Takahashi ve ekibi özelleşmiş yetişkin hücreleri kök hücre haline getirmeyi başarmıştı. Bu hücrelere “uyarılmış pluripotent kök hücreler” ismi verildi.

Kendilerine özel olan yenilenme ve özelleşme yetenekleri kök hücrelerin, doku ve organ dejenerasyonlarında, diyabet ve kalp hastalıkları gibi hastalıklarda da tedavi amaçlı kullanılabilirliğini gösteriyor. Ancak bu alan hala gelişmekte olan bir alan ve laboratuvar çalışmaları sayesinde bilim insanları kök hücrelerin yeni özelliklerini ve yeteneklerini keşfetmeye devam ediyorlar. Halihazırda kök hücrelerin tedavi ediciliği hakkında gerçekleştirilen birçok deney var. Bu deneylerin yanında bilim insanları kök hücreler yardımı ile bir canlının tek bir hücreden nasıl oluştuğunu da anlamaya çalışıyorlar.

Kök Hücre Nasıl Oluşur?

Fertilizasyondan (döllenmeden) sonra yarıklanma (cleavage) evresinde, zigot bir dizi mitozla bölünerek çoğalır. Bölünme sonucu oluşan her bir yavru hücreye blastomer denir. Blastomer adı verilen bu embriyonik hücreler her yarıklanma bölünmesiyle daha da küçülür ve 8 blastomerli evreye kadar hiçbir blastomerin diğerinden farklı bir özelliği ve üstünlüğü yoktur. Her blastomer birer totipotenttir. Bu yavrucaklar kemik dokusundan plasenta duvarına kadar her şeye dönüşme yeteneklerine sahiptirler. Cümle içinde ''şey'' nasıl kullanılıyorsa, organizma için de ''totipotent'' aynıdır. 

Ardından, 3. günde 12-16 blastomerlik dönem Morula dönemi gelir. Morula döneminden sonra 5. günde yaklaşık 107 hücre sayısına ulaşan embriyo, iki farklı hücre tipine farklılaşmaya başlar. Morulanın uterusa girmesinden kısa bir süre sonra içinde blastosis boşluğu (blastosel) denilen bir sıvı dolu boşluk gözlenir. Uterusdan gelen bu sıvı zona pellusidayı geçerek boşluğu doldurur. Blastosist içinde sıvı arttıkça, blastomerleri, embriyoblast (embriyonik iç hücre kitlesi) ve trofoblast (ekstraembriyonik dış hücre kitlesi) olmak üzere iki bölüme ayırır. İşte burada emriyoblasttan alınan her hücre pluripotenttir ve ileride üç germ tabakasına (ektoderm, endoderm, mezoderm) farklılaşmak üzere yönelir.

Kök Hücrelerin Özellikleri

Dediğimiz gibi bütün kök hücrelerin üç ortak özelliği vardır:

1. Uzun süre boyunca kendisini yenileyebilir ve bölünmeye devam edebilir.
2. Özelleşmemişlerdir, yani herhangi bir dokuda veya organda bulunan hücrelerin özelliklerini taşımazlar.
3. Doku ve organ hücresine özelleşebilirler.

Şimdi bu özellikleri biraz daha detaylı inceleyelim.

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %%100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır. Kreosus Kreosus'ta her 30₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık... Daha fazla göster

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.

Kreosus

Kreosus'ta her 30₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Kök hücreler uzun süre boyunca bölünebilir, kendisini yenileyebilir.

Normal şartlarda kendilerini yenilemeyen ve bölünmeyen kas, kan ve sinir hücrelerinin aksine kök hücreler defalarca bölünebilir. Sınırlı sayıdaki kök hücreden oluşan popülasyon ile gerçekleştirilen bir deneyde, sadece birkaç ay içerisinde milyonlarca kök hücre elde edildi. Ayrıca bu hücrelerin bu esnada özelleşmemesi de onların uzun süreli bölünebilme özelliğini kanıtlar nitelikte. Bu deneyden sonra bilim insanlarının aklına bazı sorular takıldı ve bu sorulara cevap aramaya başladılar:

• Neden embriyonik kök hücreler laboratuvar ortamında yıllarca özelleşmeden bölünebiliyorken yetişkin kök hücreler bölünemiyor?
• Bir organizmada kök hücre bölünmesine zemin hazırlayan faktörler nelerdir?

Bu soruları cevaplamak muhtemelen embriyonik gelişim esnasında hücre bölünmelerinin nasıl gerçekleştiğine ve ayrıca kansere yol açabilen anormal hücre bölünmelerinin nedenlerine de ışık tutacak.

Kök hücreler özelleşmemiştir.

Kök hücrelerin sahip olduğu en önemli özelliklerden bir tanesi de hiçbir doku ve organa ait özellik taşımamalarıdır. Mesela bir kök hücre komşusu olan kalp kası hücrelerine vücuda kan pompalamaları için yardımcı olmazlar, veya kırmızı kan hücreleri ile birlikte vücuda oksijen sağlamazlar. Ancak zamanı geldiğinde farklı hücre tiplerine dönüşebilirler.

Kök hücreler özelleşebilir.

Özelleşmemiş bir kök hücrenin özelleşme sürecine “farklılaşma süreci” denir. Bu süreç esnasında hücre birçok aşamadan geçer ve geçtiği her aşamada daha da özelleşir. Bilim insanları yavaş yavaş bu sürece katkı sağlayan hücre içi ve dışı sinyallerin neler olduğunu öğrenmeye başladılar. Yapılan araştırmalar sonucu elde edilen bilgilerin ışığında hücre içi sinyallerin ‘genlerden’ kaynaklandığını, hücre dışı sinyallerin ise çevredeki diğer hücrelerden ve ortamdaki kimyasallardan kaynaklandığını söyleyebiliriz. Farklılaşma esnasında sinyallerin birbirleri ile etkileşime geçmesi hücrenin DNA’sında epigenetik değişikliklere yol açar ve hücre bu değişiklikler eşliğinde farklılaşmasını tamamlar.

Kök Hücre Tipleri

Kök hücreler vücudumuzdaki her organda bulunurlar. Bu kök hücreler birbirlerinden farklı olabilecekleri gibi, hayatımızın herhangi zamanında birbirlerinden habersizce oluşabilirler. Mesela embriyonik kök hücreler sadece anne karnındaki gelişimimizin başında görev alırken, dokuya özel kök hücreler (ya da yetişkin kök hücreler) fetüs gelişimiyle başlayıp hayatımızın geri kalanında görevini sürdürür.

Dediğimiz gibi tüm kök hücreler kendilerini yenileyebilirler ve farklılaşabilirler. Bu özelliklerin dışında tabii ki kök hücrelerin yapamayacağı bazı şeyler de vardır. Bu yüzden araştırmalarda dört kök hücre tipi kullanılır: Embriyonik kök hücreler, dokuya özel kök hücreler, mezenkimal kök hücreler ve uyarılmış pluripotent kök hücreler.

Embriyonik Kök Hücreler

Bu hücreler yumurta döllendikten yaklaşık beş gün sonra oluşmaya başlayan blastosistin sahip olduğu “iç hücre kitlesinden (inner cell mass)” elde edilir.       

Normal gelişim esnasında iç hücre kütlesindeki hücreler tüm vücudumuzu oluşturacak şekilde özelleşmektedir. Ancak bilim insanları bu hücreleri laboratuvar ortamında toplayıp özel koşullarda büyüterek embriyonik kök hücre özelliklerini kaybetmelerini engelleyebiliyorlar.

Embriyonik kök hücreler pluripotent özelliktedir, yani insan vücudundaki her organa özelleşme yetenekleri vardır, sadece plasenta ve göbek bağına özelleşemezler. Bu hücreler oldukça değerlidir çünkü hem gelişim biyolojisi için hem de hastalıkların tedavileri için önemli bir araştırma kaynağı sağlar. İnsan embriyonik kök hücreleri laboratuvar ortamında gerçekleştirilen döllenme ile oluşan blastosistlerden elde edilir.

Dokuya Özel Kök Hücreler

Somatik kök hücreler ya da yetişkin kök hücreler olarak da adlandırılan bu kök hücre tipi, embriyonik kök hücrelere nazaran daha özelleşmişlerdir. Dokuya özel kök hücreler ancak bulundukları dokuya ait olan hücre tiplerine özelleşebilirler. Mesela kemik iliğinde bulunan kan oluşturan kök hücreler (diğer ismiyle hematopoetik kök hücreler) kırmızı kan hücrelerine, beyaz kan hücrelerine ve trombositlere özelleşebilir.

Bazı organ ve dokular küçük dokuya özel kök hücre grupları içerebilir. Bu grupların amacı bir şekilde zarar gören dokuyu veya organı yenilemektir. Ancak bu kök hücreleri insan vücudunda bulmak kolay değildir. Ayrıca laboratuvar ortamında kendilerini yenilemeleri embriyonik kök hücrelerin yaptığı kadar kolay değildir. Fakat bu kök hücreler üzerinde yapılan araştırmalar normal gelişim süreci, yaşlanmanın ardındaki faktörler, hastalıklar ve yaralanmalar hakkında ipuçları sağlamaktadır.

Mezenkimal Kök Hücreler

Mezenkimal kök hücreler doku ve organları saran bağdokudan elde edilmektedir. İlk mezenkimal kök hücre kemik iliğinde keşfedildi ve buradaki hücrelerin kemik, kıkırdak ve yağ hücrelerini oluşturabildiği gösterildi. Ardından yapılan araştırmalar neticesinde mezenkimal kök hücrelerin diğer dokulardan da elde edilebileceği sonucuna ulaşıldı. Birçok hastalığın tedavisi için kullanılmaya başlansalar da son zamanlara kadar bu tedavilerin işe yaradığı hakkında kesin bilgiler yoktu. Bilim insanları mezenkimal kök hücrelerin gerçekten kök hücre olup olmadıkları ve hangi tip hücrelere dönüşebilecekleri hakkında kesin bilgilere halen sahip değiller. Ancak emin oldukları nokta, tüm mezenkimal kök hücrelerinin aynı olmadığı ve özelliklerinin elde edildikleri dokuya veya organa göre farklılık gösterdiğidir.

Uyarılmış Pluripotent Kök Hücreler

Bu kök hücre tipi laboratuvar ortamında üretilen ve dokuya özel hücrelere dönüştürülen kök hücrelerdir. Bu durum göz önüne alındığında bu tip hücreler, embriyonik kök hücre gibi davranmaktadır. Uyarılmış pluripotent kök hücreler bilim insanlarına normal gelişimi anlamaları ve hastalık süreçleri hakkında bilgi edinmeleri açısından önemli imkanlar sağlamaktadır.

Hario Shizuku Yavaş Soğuk Kahve Demleme Ekipmanı

Hario “Shizuku” Slow Drip Brewer Yavaş Soğuk Demleme (Cold Brew)
Hario’nun yeni lansmanını yaptığı Shizuku Slow Drip Brewer’i her seviyedeki kullanıcı için kusursuz bir soğuk demleme yapma imkânını sunuyor. Klasik damlatma yöntemiyle yapılan soğuk demlemelerden farklı olarak Shizuku herhangi bir ayar gerektirmeyen tasarımıyla kahve severlere kolay ve hatasız kullanım olanağı sunuyor.
Hario tarafından özel olarak tasarlanan “serbest damlatma mekanizması” ile yaklaşık olarak 1 saate kadar kahvenizi kolayca demleyebiliyorsunuz.

• Isıya dayanıklı cam gövde
• Ayar gerektirmeyen damlatma mekanizması
• Kolay kullanım ve temizlik
• Yaklaşık 1 saate kadar soğuk demleme süresi
• 600 ml kapasite

₺1,068.00

Satın Al Tüm Ürünler

Her ne kadar bu hücreler embriyonik kök hücrelere çok benzese de aynısı değildir. Bilim insanları bu farklılıkları ve taşıdıkları anlamları da araştırmaktadırlar. Elde edilen en son gelişmede, ilk uyarılmış pluripotent kök hücreler bir virüs yardımı ile bir gen kopyasının dokuya özel hücreye aktarılmasıyla üretiliyordu. Şimdilerde ise bilim insanları uyarılmış pluripotent kök hücreleri farklı yöntemlerle üretmeyi deniyorlar.

İnsan Kök Hücrelerinin Kullanımı

İnsan kök hücreleri moleküler biyoloji ve klinik alanlarında birden fazla amaç için kullanılabilir. Moleküler biyoloji için olan önemi, gelişim biyolojisine ışık tutabilme potansiyelidir. İnsan kök hücreleri yardımı ile embriyonik gelişim aşamasındaki kritik noktalar açığa çıkarılabilir, karmaşık yolaklar çözümlenebilir. Şu anda bilim insanları genleri açıp kapayarak hangilerinin insan embriyosunun gelişiminde kritik rol oynadığını gözlemleyebiliyor. Aynı şekilde, hangi genlerin gelişim esnasındaki hücre taşınımlarında önemli olduğu gün yüzüne çıkartılabiliyor. Tüm bu noktaların ve potansiyel problemlerin araştırılması klinik araştırmalara da ön ayak oluyor. Mesela kök hücrelerin hücre döngüleri incelenerek bazı kanser tiplerinin nasıl geliştiği anlaşılabiliyor. Bunun anlaşılmasının en büyük getirisi ise kanserli hücrelerin hücre döngülerini kontrol ederek onlarla savaşabilme fikriydi.

Kullanımlarının bir diğer avantajı ise üretilen ilaçların kök hücrelerin oluşturduğu doku üzerinde denenebilmesi. Yine kanser üzerinden örnek vermek gerekirse, belli bir kanser tipine özgü olarak üretilen ilaç, kök hücreler yardımı ile oluşturulmuş kanserli dokular üzerinde denenebiliyor ve böylece ilacın güvenli olup olmadığı, hedeflenen kanser hücreleri üzerinde etkili olup olmadığı hayvan kullanılmadan test edilebiliyor.

Fakat, belki de, insan kök hücrelerinin en önemli kullanım alanı “hücre esaslı terapi” yönteminin gelişimini sağlamaktır. Bildiğiniz gibi organ nakilleri her zaman başarılı sonuçlar vermiyor. İşte bu durumlarda hücre esaslı terapiler konuya el atmak zorunda kalıyor. Embriyonik kök hücrelerin her hücre tipine özelleşebilme özelliklerinden yararlanan bilim insanları, gerekli doku ve organı üretebiliyorlar. Her ne kadar birçok kez başarılı sonuç vermiş olsa da bu heyecan verici terapi hala gelişme sürecinde.

Burada, Steven Novella'nın Skeptical Inquirer için yazdığı "Selling Stem Cell Hype" (Kök Hücre Abartısını Satmak) isimli yazısının çevirisine yer vererek, kök hücreler hakkındaki yanılgılara göz atabiliriz.

Kök Hücreler Hakkında Düşülen Yanılgılar

Doğuştan kör olan 2 yaşındaki kız çocuğunun ebeveynleri, bağışlanan bir göbek bağı kordonundan elde edilen kök hücrelerin kızlarına nakledildiği Çin’de bir kliniğe yatırılması için yaklaşık 50 bin dolar para harcadılar. 

Tedaviden sonra ilk başlarda aile kendi kızlarının görme yetisinin geliştiğine dair ikna oldular ancak bir göz doktoru tarafından yapılan nesnel belirleme ile kızlarının halen göremediği ortaya çıktı. Bu hikaye; yeni teknolojilere ilişkin, daha tam olarak olgunlaşmamış aldatıcı bilgilerin sonucu olarak ortaya çıkan bir çok üzücü hikayelerden birisidir. Sadece çok kısıtlı uygulamalar için tıpkı kan kanseri tedavilerinde olduğu gibi kök hücre terapileri yıllardır gün yüzünde olan bir uygulamadır. Embriyonik kök hücrelerin, kök hücre terapilerinde oldukça etkili olduğu vurgulanmaya devam etmekle birlikte etik tartışmaları da beraberinde getirmektedir.

Kök hücreler; farklılaşmamış hücreler olmakla beraber spesifik hücre tiplerine dönüşebilme kapasiteleri de bulunmaktadır. Embriyonik kök hücreler farklılaşma kapasitesi en yüksek olan ve herhangi bir vücut hücresine dönüşebilen hücrelerdir. Kök hücrelerle yapılan çalışmalar; tedaviye yönelik faydalı olabilecek kök hücrelerin farklılaşma süreçlerinin nasıl kontrol edileceğine dair umut vermektedir. 

Kalp yetmezliklerinde, kök hücrelerin kalbe enjeksiyonu ile kalp kas hücrelerinin yeniden oluşması, kalbin atması ve güçlenmesiyle sonuçlanması beklenen olası uygulamalar zaten devam etmektedir. Deneyler halen devam etmekte olduğu için kök hücrelerin şu aşamada böyle tedaviler için kullanılması erken olabilmektedir. Hasarlı beyine veya omuriliğe uygulanan kök hücre tedavileri gibi benzer deneysel çalışmalar devam etmektedir. Kök hücreler aynı zamanda hücrelerin yenisiyle değiştirilmesi olarak değil de destek hücreler olarak uygulanabilir.

Genetik olarak tasarlanmış kök hücreler öncelikli olarak hasarlı hücrelerin daha uzun yaşaması ve işlev görebilmesi için ilaç dağıtım sistemi veya destek hücreleri haline getirilebilir. Ama bu konuda büyük engeller bulunmaktadır. Çünkü kök hücrelerin kanser hücrelerine dönüşebilme ihtimalleri vardır. Sebeplerden bir tanesi; bizim vücudumuz sınırsız bir şekilde kendini yenileyebilme kapasitesine sahip kök hücrelerden oluşmamaktadır. Kök hücreler, kanser hücreleri ile ortak bazı karakteristik özellikleri paylaşırlar ve enjekte edilen kök hücreler büyük ihtimalle kanserli hale gelmektedirler. 

Kök hücreler muazzam potansiyele sahipler ve onlar muhtemelen önümüzdeki 20 yıl boyunca tıbbi terapilerde önemi artan bir role sahip olacaklardır. Ama gerçek şu ki; kök hücrelerle ilgili çok fazla abartılı ve sadece teorik bilgiler bulunmaktadır ve şimdiden o seviyeye gelmesi mümkün değildir. Bu durum istismar olayı için uygundur.

Kök hücre klinikleri çoğunlukla Çin ve Hindistan gibi fakir ülkelerde ve Güney Amerika’nın farklı yerlerinde kurulmaya devam etmektedir. Onlar genel olarak tedavi amacıyla batılı zenginleri tuzağa düşürmek için bulunmaktadırlar. Fiyat 10 bin’den 100 bin dolara kadar çıkabilmektedir. Bir kez kök hücre tedavisine yatırım yapmaya başladığınız zaman hem maddi olarak hem de manevi olarak çok fazla çaba gösterirsiniz. Bu aileler, tedavinin çok fazla işe yaramadığını gösteren kanıtlara rağmen tedaviye inanıp büyük yatırımlar yapmaktadırlar.

Çoğu zaman tedavinin seyrine etki eden sahte ilaçlar bulunmakla birlikte bunların belki de anestezi gibi diğer uygulamalardan kaynaklanabileceği ve orada gerçek bir iyileşmenin söz konusu olmadığı durumlar olmaktadır. Ama semptomlarda ki değişiklik çoğu zaman tedavinin işe yaradığı kanısına neden olmakta ve bazen hastayı ve ailesini kök hücre tedavisine daha fazla yatırım yapmaları gerektiği yanılgısına düşürmektedirler. 

Kliniklerin işe yarar bir bilimsel dataları bulunmamakla birlikte onların basit yayınları başarılarının anekdotları olarak gösterilmektedir. Çoğu zaman ise orada ne yaptıkları ve hastaya ne enjekte ettikleri konusunda belirli bir miktar saydamlık da bulunmaktadır. 

Küçük bir araştırmayla, kök hücre klinik tedavilerin hastanın durumunda değişmeyen bazen de zararlı bir şekilde uygulamadan ayrıldığı görülmektedir. Massachusetts Üniversitesi’nden göz doktoru Shakesh Kaushal körlük için kök hücre tedavisine maruz kalan 8 çocuğu gözden geçirdi ve sonuçlara göre kök hücre tedavisinin herhangi bir gözle görünebilen bir faydası olmadığı ortaya çıktı. Bu söyleyebileceklerimizin hepsi NPR raporundan alıntıdır.

Dobkin ve arkadaşlarının 2006’da yaptığı bir çalışmada; omurilik yaralanması için kök hücre enjeksiyonuna maruz kalan 7 hastayı ele aldı. Sonuçlar; sensörimotorda, iş görememezlik halinde veya herhangi bir otonomik iyileşme gözlenmediğini gösterdi. Diğer bir deyişle tedavinin herhangi bir faydası yoktu. 7 hastanın 5’inde ise menenjit dahil bazı komplikasyonlar gözlendi.

Basın da kendilerini düşünerekten çoğu zaman insanları kandıran kök hücre kliniklerini desteklemektedirler. Çoğu zaman raporlarında en ufak bir şüpheci tavır dahi göstermeyerek mucizevi tedavi olarak lanse etmektedirler. Bu kliniklerin bedava reklamını yapan bu raporlar, hastaların umutsuzca her kapıyı çalmasından daha önemli hale gelmiştir. Bizim zor zamanlarda ayakta durmamıza yardım eden oldukça pozitif bir duygu olan umut, bizi daha çok çaba göstermemize ve kök hücre terapiler gibi yüksek teknikli tedavilere yatırım yapmamıza sevk etmektedir.

Ama orada umutlanmak için hala karanlık alanlar vardır. Gayrimeşru heyecanlar aynı zamanda yasal terapileri baltalamaktadır ve bilimsel araştırmalar hayal kırıklığı haline gelmektedir. Kök hücre tedavilerinin yüksek kapasitesinin tartışılması yasal olarak devam etmektedir. Bunun gibi tartışmalar uygun konuları içermelidir. Kök hücre terapileri büyük ölçüde deneysel ve ne zaman bu tedavilerinin tam olarak faydalı olabileceği ise bilinmemektedir.

Basın bu konuda büyük ölçüde sorumluluk alması gerekmektedir. Tıbbi profesyoneller de bu konuda neler oluyor diye ilgi göstermelilerdir. Aynı zamanda halka uygun bir dille gerekli bilgiyi vermeleri gerekmektedir. Hükümetler de bu kliniklerin nasıl düzenlendiğine dair gerekli dikkati göstermeleri lazımdır. Ve halk şüpheli mucizevi kök hücre tedavi iddialarına dikkat etmeli ve maddi ve manevi herhangi bir çabaya girmeden önce profesyonellere danışmalıdır.

Kök hücreler nereden ve nasıl elde edilir?

Kök hücre nedir ve kullanım alanları nelerdir?

Kök hücre nerede var?

Kök hücre nedir nerelerde kullanılır Biyoloji?